In dit artikel lees je hoe je op drie niveaus â gebouw, elementen en materialen â de levensduur kunt verlengen. Verlengen van de levensduur past binnen het gedachtegoed van circulair bouwen. Wat kan je zelf doen?
Circulair bouwen betekent dat we materialen zo lang mogelijk blijven gebruiken zonder waardeverlies. De volgorde is:
Behouden
Hergebruiken
Recycleren met waardebehoud
Pas wanneer deze opties niet mogelijk zijn, komt recyclage met waardevermindering of afval in beeld. Door materialen langer mee te laten gaan, daalt de jaarlijkse milieu-impact van een gebouw aanzienlijk.
Hieronder ontdek je hoe je op drie niveaus â gebouw, elementen en materialen â de levensduur kunt verlengen. Daarna tonen we hoe Morgenbouwers dit in de praktijk bracht bij het stationsgebouw.
Bron figuur: Trigaux, Damien & Wijnants, Lien & Troyer, Frank & Allacker, Karen. (2017). Life cycle assessment and life cycle costing of road infrastructure in residential neighbourhoods. The International Journal of Life Cycle Assessment. 22. 10.1007/s11367-016-1190-x.
1. Hoe verleng je de levensduur op gebouwniveau?
En waarom is hergebruik
of renovatie van een gebouw beter dan nieuwbouw?
Omdat je bij renovatie de dragende structuur (beton, staal) kan behouden, en net die heeft een grote milieu-impact. Dit zie je ook in onderstaande figuur, het groene (de milieu-impact omwille van de materialen) is veel lager bij renovatie, en ook het lagere oranje aandeel (energieverbruik) kan dit niet compenseren bij nieuwbouw.
Bron figuur: L. Delem en L. Wastiels, Energetische renovaties en hun milieu-impact, Buildwise, Labo Milieuprestatie.
Dit kun je doen:
Kies voor renovatie of herbestemming in plaats van nieuwbouw.
Behoud bestaande constructiedelen; dit bespaart grote hoeveelheden materiaal en COâ.
Bouw veranderingsgericht wanneer nieuwbouw toch nodig is:
open plan, waar een vrije indeling mogelijk is
hoge plafonds
makkelijk aanpasbare indelingen met demonteerbare binnenwanden
Bron figuur: Paduart A., De Temmerman N., Trigaux D., De Troyer F., Debacker W., Danschutter S. (2013), Casestudy ontwerp van gebouwen in functie van aanpasbaarheid: Mahatma Gandhiwijk Mechelen, studie in opdracht van de OVAM, 102p.
Waarom helpt dit?
Een flexibel en eenvoudig aanpasbaar gebouw kan meegroeien met andere functies in de toekomst, waardoor sloop vermeden wordt.
2. Hoe verleng je de levensduur van bouwelementen?
En hoe zorg je dat vloeren, daken, ramen, kolommen, balken trappen of installaties langer meegaan?
Door in te zetten op hergebruik, robuuste materialen en demonteerbare systemen.
Aanbevelingen:
Gebruik hergebruikte bouwelementen, liefst uit de eigen werf of eigen regio (beperkt transport). Of raadpleeg opalis.eu voor handelaars in gerecupereerde materialen.
Maak bouwelementen demonteerbaar
door te kiezen voor schroeven, klikken of schuiven i.p.v. lijmen of opschuimen (bv. losliggende EPDM onder ballast is herbruikbaar, verlijmde EPDM niet
Gebruik standaardafmetingen en compatibele verbindingen, zodat elementen makkelijk opnieuw passen.
Bron figuur: Paduart A., De Temmerman N., Trigaux D., De Troyer F., Debacker W., Danschutter S. (2013), Casestudy ontwerp van gebouwen in functie van aanpasbaarheid: Mahatma Gandhiwijk Mechelen, studie in opdracht van de OVAM, 102p.
3. Hoe verleng je de levensduur op materiaalniveau?
En welke materialen kies je best als je circulair wil bouwen?
Begin met hergebruik, kies dan pas voor gerecycleerde en ten slotte recycleerbare
materialen.
Wat kun je doen?
Hergebruik materialen zoals gevelstenen in kalkmortel, binnendeuren, sanitaire toestellen, verlichting, lateien,.. Je kan deze materialen vinden op je eigen werf of via opalis.eu .
Bouw demonteerbaar zodat complete gebouwen in de toekomst kunnen worden heropgebouwd.
Kies voor robuuste materialen
met een lange levensduur en eenvoudig onderhoud.
Wanneer hergebruik niet kan:
kies materialen met een hoog aandeel gerecycleerde componenten (bv. ramen met gerecycleerd aluminium of met een kern uit 100% gerecycleerde PVC).
vermijd waardeverlies bij recyclage (bv. betonpuin dat slechts geschikt is voor lagere sterkteklassen)
Advies voor de juiste keuze:
Vooral de draagstructuur heeft een hoge milieu-impact en bepaalt de levensduur van het hele gebouw, kies dus zeker hier voor robuuste materialen met een lange levensduur. Je kan de milieu-impact nog verder verlagen door gebruik te maken van een levenscyclusanalyse (LCA) om materialen objectief te vergelijken op milieu-impact.
4. Hoe pakt Morgenbouwers dit aan bij de verbouwing van het stationsgebouw?
Hoe werden gebouw, elementen en materialen circulair toegepast in de praktijk?
Morgenbouwers koos in ons nieuwe kantoor voor circulariteit op alle niveaus:
Gebouwniveau
herbestemming en renovatie van het stationsgebouw
Elementniveau
losliggende EPDM met ballast
demonteerbare gevelafwerking
Materiaalniveau
beton met gerecycleerde granulaten
CEM III cement in plaats van Portland cement
hergebruik van gevelstenen
Een circulair ontwerp begint bij de eerste ontwerpbeslissingen. Pas daarna volgen materiaalkeuzes en detailopbouw.
Meer informatie over deze toepassingen vind je hier.
