Licht in de duisternis van Sierra Leone

Wie dagelijks de krant openslaat of nieuwsuitzendingen volgt op radio of televisie moet al stalen zenuwen hebben en een extreem opgeruimd gemoed om niet regelmatig langs de afgrond van een depressie te scheren. De opgefokte hysterie valt maar met moeite te behappen. Wat zou het allemaal nog uithalen om daar iets zinnigs tegenover te stellen? Je eigen leven managen, is dat al niet lastig genoeg? Kunnen daar nog wereldomvattende problemen bij? Er bestaan nog mensen die in de luwte hun ding doen en aan de kar trekken, jazeker. Een zeskoppig team van Solar Zonder Grenzen trok de voorbije zomer naar het West-Afrikaanse Sierra Leone om zonnepanelen te plaatsen in het kuststadje Bonthe. Die leveren dan elektriciteit voor verlichting van de huizen. Geen overbodige luxe maar praktische hulp die het dagelijks leven een pak aangenamer maakt. In Sierra Leone woedde van 1991 tot 2001 een bloedige burgeroorlog die het land verwoest achterliet. Sindsdien strijdt het land tegen weinig benijdenswaardige tegenstanders om de titel van armste land ter wereld.

 

 

In de mooie maand mei veegde Sunita Narain, een Indiase milieuactiviste en auteur, de vloer aan met onze westerse levensstijl tijdens een lezing in de Vooruit te Gent: “Wat jullie hier in het Westen doen is weinig meer dan ecologie voor de rijken, een soort ecologisch bewustzijn dat focust op afvalbeheer van jullie overconsumptie zonder de economie en levensstijl die daarvoor verantwoordelijk zijn echt aan de wortel aan te pakken, en zonder werkelijke solidariteit met de mensen die veel minder hebben.”

 

Lap, dat was raak. Jan Van Den Broeke van het architectenbureau evr-Architecten en aandachtige toehoorder, voelde zich aangesproken en kroop in zijn pen. Hij vertaalde de kritiek uit India in een column in Wonen met de Natuur (nr. 67) naar onze concrete situatie en wreef het er goed in. “De ecologie van het Huisje Weltevree dus, die vooral niet raakt aan onze comfortzone. We voelen ons goed in onze ecowoning uit bio-ecologische materialen. Er komt op elk moment warm water uit onze zonneboiler. Vanavond eten we lekkers uit de bioshop. We dromen van een elektrische auto, sommigen van een natuurlijke zwemvijver. We laten onze Armeense poetsvrouw schoonmaken met Ecover. We hebben onlangs nog ons dak geïsoleerd. Het was gênant hoeveel subsidies we konden vangen: belastingaftrek, premie van de netbeheerder, premie van de stad en goedkope groene lening. We behoren tot de witte mondige middenklasse en we kennen de weg. We incasseren onze groene stroomcertificaten en we maken winst. De waarheid is dat ons middenklasse-ecologisch-soort-van-bewustzijn ons afleidt bezig te zijn met oplossingen en verbeteringen voor hen die het juist hard nodig hebben. We focussen op freaks, cijfertjes, de juiste labels, passiefhuisnormen en de nieuwste technieken. We focussen op ons eigen clubje. We staren naar onze navel, we dralen en falen, we maken geen verschil.”

 

Iemand een geweten schoppen, zou Louis Paul Boon zaliger dat noemen. Zijn wij verantwoordelijk voor de ongelijke verdeling van de welvaart in de wereld? Of is het ons katholiek schuldgevoel dat een uitweg zoekt nu we de weg naar de kerk verloren zijn? “Mooie woorden zijn niet waar en ware woorden zijn niet mooi,” noteerde de taoïstische spreekbuis Lao Tse al enkele duizenden jaren geleden (of was het Lao Tseetsee?). An Inconvenient Truth.

 

Licht Zonder Grenzen

Toch blijven we zoeken naar lichtjes van hoop die het verschil maken. Een mailberichtje van mijn kameraad Kris Baert, voormalig medewerker van Cenergie en nu actief rond research and development bij Colruyt, wijst me de weg uit het morele moeras. Hij nodigt me uit voor een “ongeschoren stinkend DIY feest met een soepkom mojito, ijsblokjes, kampvuur, muziek, hupsende beentjes en als het enigszins meevalt schoon volk.”

 

Onder dit gunstig gesternte mocht ik het team van Solar Zonder Grenzen (SZG) ontmoeten, een project van de vzw BISZ dat zonnepanelen plaatst in ontwikkelingslanden. Bestuurder Bert Bernolet vertelt over de eerste zonnekiosk in Sierra Leone: “Het stadje Bonthe heeft er nu, dankzij de SMS4light-actie, fatsoenlijke verlichting.

De mensen in het dorp reageren euforisch. Het nieuws dat we 'licht kwamen brengen' liep ons ver vooruit. Amper één dag na de installatie waren de lampen al volop in gebruik. Er werd een wachtlijst aangelegd voor de verdere uitbreiding. Dat toont hoe belangrijk licht is in een samenleving. De lokaal geproduceerde kalebas led-lampen zullen duidelijk het verschil maken.”

 

De voorbije drie maanden installeerde SZG 25 zonnekiosken in Togo en Sierra Leone. Eind oktober vertrok een nieuwe lading materiaal voor nog eens 40 kiosken. Bedrijven als DHL, Elia, Enfinity, Ikaros Solar en ETAP ondersteunen de acties.