Circulair beton en metselwerken met recuperatiestenen
Gepubliceerd op 18-10-2023 om 11:15u door Kris Somers
Zichtmetselwerk met recuperatiestenen in de nieuwbouw.
Als je regelmatig langs het station passeert, zag je vast dat de werken stilaan goed opschieten. De funderingswerken zijn afgerond, de betonstructuur voor het nieuwbouwgedeelte is ontkist, de herstelwerken aan het bestaande metselwerk zijn volop bezig en de metselwerken in de nieuwbouw zijn gestart.
In deze post zoemen we in op het gebruik van circulair beton en metselwerken met recuperatiestenen.
Circulair beton
In de betonnen balken en kolommen maken we gebruik van Ecomix beton. Beton bestaat uit water, zand, cement en grind. Om de milieu-impact te verlagen, zetten we in op elk bestanddeel. Met de keuze voor een ander type cement verlagen we vooral de CO2-uitstoot. Klassiek wordt beton gemaakt met zogenaamd Portland cement (ook wel CEM I genoemd). Het Ecomix beton is anders en wordt van hoogovencement gemaakt (ook CEM III genoemd) dat bestaat uit hoogovenslakken en restproducten uit de staalindustrie. De CO2-uitstoot van CEM III is ongeveer 30% lager dan het klassieke CEM I.
In Ecomix beton vervangen ze een deel van het grind ook door gerecupereerde granulaten: vermalen beton en stenen uit afbraak die zo hergebruikt worden. De impact op de CO2-uitstoot is veel lager dan die van het cementtype, maar gerecycleerde granulaten hebben vooral invloed op de milieu-indicator landgebruik. Aanvankelijk wilden we 40% van het grind vervangen door gerecupereerde granulaten. Omwille van de stabiliteit waren we genoopt ons te beperken tot 20%.
Bovendien valt beton met 40% gerecycleerde granulaten buiten de norm. Het kan met andere woorden geen Benor keuring krijgen. Met onder andere extra proeven hoeft dat geen probleem te zijn maar voor een klein project als het station zorgt het voor (te) hoge extra kosten. Met 20 tot 30% gerecycleerde granulaten (afhankelijk van de omgevingsklasse) valllen we wel binnen de norm en heeft het beton een Benor keurmerk. Na uitharding is de betonsamenstelling net zo sterk en kwalitatief als klassiek beton, het uitharden duurt alleen wat langer.
Metselwerk met recuperatiestenen
In een eerdere post beschreven we al hoe we de bakstenen tijdens de afbraak recupereerden en schoonmaakten voor hergebruik. We gebruiken ze momenteel om het bestaande metselwerk te herstellen. Aan de binnenzijde van het bestaande gebouw brengen we na de herstelwerken een cementeringslaag aan om vochtdoorslag te voorkomen en om de muren luchtdicht te maken.
Tussen de kolommen en balken van het nieuwbouwgedeelte gebruiken we invulmetselwerk, opnieuw met recuperatiestenen. Uit de afbraak van de bestaande vleugel hielden we onvoldoende stenen van goede kwaliteit over. Hier gebruiken we dus stenen uit een andere afbraak.
Voor het metselwerk maken we gebruik van kalkcementmortel of bastaardmortel in plaats van de gebruikelijke cementmortel. Cementmortel hardt sneller uit en kan in regenweer gebruikt worden, maar het heeft een veel hogere CO2-uitstoot tijdens de productie. Kalkcementmortel is met zijn lagere CO2-uitstoot een veel beter alternatief. Tijdens de afbraak kunnen de stenen ook veel gemakkelijker gerecupereerd worden.
Een win-win voor de natuur.
Waarom dan geen zuivere kalkmortel zonder cement gebruiken? Moderne kalkmortels zijn veel vettiger dan oude. Het maakt kalkmortel moeilijker te verwijderen dan een bastaardmortel met kalk en cement.
Circulair in de praktijk
Gepubliceerd op 27-06-2023 om 12:18u door Kris Somers
Open Gym gebruikte de gerecupereerde balken van het stationsgebouw voor de bar op hun opendeurdag en bouwde er daarna twee mooie picknicktafels mee. Zij blij, wij blij. Circulair in de praktijk.
Hoe duurzaam is de renovatie van het station van Wijgmaal volgens GRO?
Gepubliceerd op 11-04-2023 om 12:10u door Kris Somers
We werken al heel wat jaren aan de voorbereiding van ons nieuwe kantoorgebouw in het voormalige stationsgebouw van Wijgmaal met de ambitie om er een toekomstgericht gebouw van te maken, waarbij we sterk inzetten op circulariteit. De Vlaamse Maatstaf Duurzame Kantoren was dan ook onze leidraad in het oorspronkelijke programma van eisen. Ondertussen heeft Het Facilitair Bedrijf van de Vlaamse overheid een diepgaandere tool ontwikkeld om de duurzaamheid van een gebouw te meten en te verbeteren. GRO (zie ook www.gro-tool.be) is een duurzaamheidsinstrument vernoemd naar de Noorse ex-premier Gro Harlem Brundtland die in 1987 het rapport Our Common Future schreef. GRO beoordeelt alle aspecten van een gebouw onderverdeeld in de thema’s people, planet en profit. De uiteindelijke score wordt in ambitieniveaus ingedeeld: niet voldoende – goed – beter – uitstekend. We gaven al regelmatig advies bij (ver)bouwprojecten van lokale besturen en verenigingen waarbij we de criteria in GRO als leidraad gebruikten en nu onderwierpen we het huidige ontwerp van het stationsgebouw aan deze analyse.
Over sommige eisen maakten we voorlopige realistische aannames op basis van onze vooropgestelde ambities. Voor de binnenomgeving zijn er bijvoorbeeld heel wat normen die je moet doorlichten voor je weet hoe je op elke eis scoort. Dat is werk voor een studiebureau en bovendien waren we deze fase al voorbij op het moment dat de GRO ontwikkeld werd. We hebben in dit geval dus veronderstellingen moeten maken. We hebben de akoestiek bijvoorbeeld op sommige eisen als niet voldoende ingeschat, omdat uit de voorbije studies bleek dat de sporen het geluidscomfort beïnvloeden, ook al troffen we verschillende maatregelen om dat te minimaliseren.
Andere criteria waren dan weer gemakkelijk in te vullen. We hebben het erfgoedtraject doorlopen, de EPB-studie is klaar en we weten welke invloed de gebruiker zal hebben op deomgeving. Hier en daar duidden we aan dat een eis niet van toepassing is. De perceelsgrens stopt aan de rand van het gebouw, we hebben dus geen invloed op de aanleg van de omgeving.
Veel checklists in GRO gaan over de details van de inrichting van het gebouw. Die hebben we nog niet volledig uitgewerkt, dus we vulden ze in op basis van onze intenties. In de checklist schoonmaakbewust ontwerpen schreven we bijvoorbeeld dat we erop zullen letten om schoonmaakmaterialen logisch te stockeren. Ook de meting van de uitstoot van vluchtige organische stoffen (VOS) bij de oplevering van het gebouw kan nog invloed hebben op de uiteindelijke score.
In totaal krijgt het stationsgebouw de score uitstekend, waarbij onder andere de aspecten energie, water en toekomstgericht ontwerpen de beste beoordeling krijgen. Toch is een hoge score halen niet waar de GRO voor bedoeld is. Het is mooi meegenomen maar het doel van het instrument is vooral om op zijn minst op voorhand over alle duurzaamheidsaspecten na te denken en ze van idee tot uitvoering goed te blijven monitoren. We volgen de beoordeling van de criteria daarom nauw op tijdens de bouwfase. De lessen die we eruit trekken, kunnen we meenemen in onze adviezen bij projecten van anderen.
Figuren 1 tot 3: Een weergave van de score op de criteria. Criteria dia niet van toepassing zijn (bv. biodiversiteit) of enkel met voldaan/niet voldaan worden gescoord (bv. energieverbruik), krijgen geen punt op het diagram.
De werken aan de fundering zijn gestart
Gepubliceerd op 06-03-2023 om 10:37u door Kris Somers
De fundering van de dragende muren aan de binnenkant van de bestaande muren voeren we om stabiliteitsredenen in moten uit. Op de eerste foto zie je goed hoe de aannemer korte stroken van ongeveer 140 centimeter uitgraaft in de kelder. Nadat het beton is gestort en uitgehard, kan hij een volgende strook uitgraven. Op deze manier is de stabiliteit van de bestaande muren gegarandeerd.
In het gedeelte zonder kelder (zie foto twee) werden ook een aantal funderingsstroken uitgegraven. Hier zie je de witte isolatieplaat aan de buitenzijde van de funderingsstrook. Die voorkomt een koudebrug tussen de bestaande fundering en de nieuwe constructie. Het vangt bovendien de trillingen van de voorbijrijdende treinen op. De binnenconstructie staat dus volledig los van de bestaande wanden, een ‘box in box’ principe.
In het nieuwbouwgedeelte bleek de grond voldoende stabiel voor een klassieke fundering. We vonden er bij graafwerken resten van een oude regenwaterput en een kelder. Hier komen putfunderingen met een balk erover die de muren moet ondersteunen.
Dialoog en archipelago over circulaire verbouwing station Wijgmaal
Gepubliceerd op 23-02-2023 om 16:18u door Kris Somers
Circubuild - een contentbureau met focus op bouw en architectuur - besteedt uitgebreid aandacht aan de verbouwing van het station. In een uitgebreid interview met 'onze' Inge en Joost van architectenbureau archipelago lichten ze het circulaire aspect van het project toe.
Gepubliceerd op 14-02-2023 om 11:15u door Kris Somers
We zetten met ons eigen kantoorproject volop in op circulariteit. Uit de afbraak recupereerde we bakstenen gerecupereerd voor hergebruik in de linker nieuwbouwvleugel. De stenen werden ondertussen schoongemaakt.
Open Gym is een vereniging die sportconstructies maakt uit gerecupereerd materiaal. Zij haalden enkele maanden geleden houtafval op van de werf om te verwerken. Meer informatie over Open Gym vind je op www.opengym.be.
Open Gym haalt ons houtafval opDe schoongemaakte bakstenen
We zijn gestart
Gepubliceerd op 07-02-2023 om 09:25u door Kris Somers
Zoals je misschien zelf al kon vaststellen, zijn we een poos geleden met de werken aan het station gestart. De toevallige voorbijganger is het vast opgevallen dat we ondertussen helemaal klaar zijn met de afbraakwerken. Maar geen werf zonder onvoorziene omstandigheden. Zo troffen we tijdens de afbraakwerken onder de rechtervleugel een kelder aan en de bestaande muren bleken niet zo stabiel en weinig gefundeerd. Een sondering na het uitbreken van de binnenvloer wees uit dat de grond minder draagkrachtig is dan we dachten. De werf viel dus opnieuw stil en er volgden heel wat berekeningen voor het extra werk.
Ondertussen zijn we een aantal maanden verder en de gevel is geschoord om de stabiliteit te verzekeren. We verwijderden de onbekende kelder en de stabiliteitsplannen voor het deels verder uitgraven van de bestaande kelder zijn we aan het aanpassen. Als alles goed gaat, starten de werken opnieuw over 2 weken.
Fingers crossed.
Renovatie station Wijgmaal start op 15 maart
Gepubliceerd op 01-03-2022 om 13:25u door Kris Somers
Het is zover. Vanaf 15 maart starten we met de renovatie van het stationsgebouw in Wijgmaal. De renovatie van het stationsgebouw gebeurt in samenspraak met de stad Leuven.
Het gebouw wordt een energiezuinige kantoor- en ontmoetingsruimte met op het gelijkvloers BAR ROSALIE uitgebaat door een coöperatie van enkele inwoners van Wijgmaal en STAF (vroeger vzw Begeleid Wonen).
Door in het stationsgebouw kantoorruimte te voorzien en een sociaal eetcafé krijgt het gebouw met erfgoedwaarde een nieuwe bestemming nadat het al enkele jaren leeg stond. Het gebouw wordt zo een gezellige ontmoetingsplaats voor inwoners van Wijgmaal, pendelaars, werknemers van de Remy-site, passerende fietsers en wandelaars. Lokale verenigingen zullen er ontmoetingsruimte kunnen reserveren.
“We zijn blij dat Dialoog dit stadsgebouw nieuw leven inblaast. Met dit project kan het stationsgebouw in de toekomst zijn rol van verbinding in Wijgmaal optimaal spelen.” zegt schepen van stadsgebouwen Lalynn Wadera. “We vinden het belangrijk om dit soort plekken door partners en de buurt te laten invullen, zo wordt het echt een levend huis van en voor hen.”
Voorbeeld stellen
We willen met deze renovatie duurzaam bouwen stimuleren door zelf het goede voorbeeld te geven. Er is daarvoor heel intensief samengewerkt met het architectenbureau archipelago. Coördinator Inge Pauwels kijkt uit naar de start van de werken: “De ervaringen die we opdoen, willen we delen met andere verbouwers. We willen experimenteren met nieuwe technieken binnen de kringloopeconomie zoals modulair bouwen.”
